قره كليسا
قره كلیسا یا كلیسای طاطائوس در شمال شرق شهرستان چالدران و جنوب ماکو از توابع استان آذربایجانغربی واقع شده است. تاریخ آن به روایت خورناستی مورخه ارمنه به اوایل دوره مسیحیت میرسد. این كلیسا از معتبرترین و پرنقش و نگارترین كلیساهای ارمنیان در ایران است و از شهرت جهانی برخوردار است . در چهارم مرداد هر سال برابر با 26 ژوئن میلادی ارمنیان جهان برای زیارت كلیسای طاطائوس مقدس به ایران می آیند كه به همراه آنها تعدادی از سفرای كشورهای مسیحی در ایران نیز در مراسم زیارت كلیسای طاطائوس شركت میكنند. قره در زبان آذری به معنای سیاه است . ظاهراً ساختمان اصلی کلیسا تماما از سنگ های سیاه ساخته شده که پس از بازسازی قسمتی از سنگ ها به وسیله سنگ های سفید جایگزین شده است. به احتمال زیاد این عمل به صورت عمدی انجام شده تا آیندگان از شکل و ظاهر اولیه کلیسا مطلع باشند.
قره کلیسا دارای ویژگی خاص معماری ارمنی بوده و از نظر حجم و تکنیک یکی از با ارزش ترین آثار تاریخی کشور محسوب می شود. این بنا از اشتهار جهانی برخوردار بوده و بسیاری از ارامنه داخل و خارج کشور برای انجام مراسم مذهبی به این کلیسا می آیند.
تادئوس یا طاطائوس (طاطاوس) یکی از حواریون مسیح است که در سال چهل میلادی به ارمنستان آمد و به تبلیغ مسیحیت پرداخت. گروه زیادی به آیین مسیح روی آوردند که از آن جمله ساناتروک پادشاه ارمنستان و دخترش ساندخت بود. ولی سلطان کمی بعد پشیمان شد و به مخالفت با آیین جدید پرداخت و دستور داد تا تادئوس، ساندخت (دخترش) و گروهی دیگر که به مسیحیت گرویده بودند (حدود 3500 نفر) را به قتل برسانند.
در سال 302 میلادی، زمان پادشاهی تیرداد از پادشاهان ارمنستان، مسیحیت در این کشور دین رسمی و همگانی شد. مسیحیان ارمنی که خاطره شهادت تادئوس و ساندخت را نسل به نسل حفظ کرده بودند در محل فرار آنان کلیساهایی بنا کردند که قره کلیسا یکی از آنهاست. بنابر عقیده ارامنه کلیسای طاطائوس اولین کلیسایی است که به دستور مبشرین و حواریون مسیح در دنیا ساخته شده است و چون از نظر مذهبی، شهادت را بزرگترین سعادت برای بشر می دانند، هر سال در روزهای آخر تیر ماه و هفته اول مرداد ماه که مصادف با قتل تادی مقدس و پیروان مسیحی او است در قره کلیسا مراسم خاصی بر پا می دارند.
در دو کیلومتری شمال غرب کلیسا، بر بلندایی، نمازخانه ای وجود دارد که طبق گفته ها محل شهادت ساندوخت، اولین شهیده مسیحی است که قدمت آن به قره کلیسا می رسد. این کلیسا در انتهای جاده ای قرار دارد که صرفاً برای این کلیسا و یک روستای کوچک ساخته شده است.
اگر از تمام کسانی که قره کلیسا رو بازدید کردند بپرسید چطور بود، یک جواب را خواهید شنید: فوق العاده بود!!